| 1 | Któżby te bóle i te rany krwawe |
| | malować umiał dobranymi słowy, |
| | co teraz oczy me ujrzały łzawe! |
| 4 | Nie starczy na to naszej ludzkiej mowy, |
| | bo ani język, ni umysł nasz mały |
| | do rozumienia onych nie gotowy. |
| 7 | Gdyby zgromadzić tu ów naród cały, |
| | co na szczęśliwej apulijskiej ziemi |
| | rzeki się niegdyś krwi jego polały |
| 10 | przez długą wojnę z Trojany mężnymi,  |
| | co to z pierścieni łup mieli obfity, |
| | jak Liwiusz słowy napisał wiernymi; |
| 13 | i ten, co został tak srodze pobity, |
| | gdy czoło stawić chciał mocy Gwiskarda; |
| | i onych, co ich kośćmi łan okryty |
| 16 | pod Benewentem, gdzie zdradziła harda |
| | rzesza z Apulii, i pod Tagliacozzo, |
| | gdzie walczył stary bez broni Alarda, |
| 19 | i choćby każdy te co go markocą |
| | rany wystawił na widok - jeszcze by |
| | niczym to było, gdy przyrównać to, co |
| 22 | dziewiątych dolin ukazują źleby. |
| | Jednegom ujrzał: podziurawion cały, |
| | jak beczka, co już stoi bez potrzeby, |
| 25 | własne mu do stóp wnętrzności wisiały, |
| | serce na wierzchu miał z tym nędznym worem, |
| | co pożywienie przerabia na kały. |
| 28 | Gdym się za onym oglądał upiorem, |
| | on spojrzał na mnie i oburącz zgoła |
| | pierś swoją własną postawił otworem. |
| 31 | - Patrz, jak kaleki Mahomet! - zawołał - |
| | a tam przede mną płącząc idzie Ali |
| | z twarzą rozprutą od brody do czoła, |
| 34 | i wszyscy inni, co się tu zebrali, |
| | tak pokrajani chodzić muszą za to, |
| | że tam niezgodę w świecie rozsiewali. |
| 37 | Za nami diabeł jest, co tak bogato |
| | każdego ostrzem broni swojej siecze |
| | i tego darzy ponowną zapłatą, |
| 40 | kto, krąg zrobiwszy, znów się tu przywlecze; |
| | nim tu dojdziemy, rany się zagoją, |
| | lecz je na powrót rozdzierają miecze. |
| 43 | Ale ty, ktoś jest, co twarz smutną swoją |
| | nad brzegi schylasz te w cieniów powodzi, |
| | co wieczną grzechów twych będą ostoją? |
| 46 | - Ni go śmierć tknęła, ni go błąd przywodzi - |
| | odrzecze pan mój - aby cierpiał męki, |
| | jeno że wszystko poznać mu się godzi. |
| 49 | Ja, com już umarł, wieść go mam w te wnęki |
| | poprzez piekielnych kręgów otchłań całą: |
| | tak mi kazano z Najwyższej poręki. |
| 52 | Więcej niż stu ich, gdy to usłyszało, |
| | przystanie okiem spoglądać ciekawym, |
| | aż własnych cierpień swoich zapomniało. |
| 55 | - Ty, co na boży świat wrócisz niebawem, |
| | niech się opatrzy, ostrzeż fra Dolcina, |
| | (gdy nie chce za mną pójść szlakiem nieprawym) |
| 58 | w żywność wszelaką, by śnieżna lawina |
| | nie użyczyła zwycięstwa Nowarze, |
| | co się niełatwo przed wrogiem ugina. |
| 61 | Te słowa rzekł mi Mahomet w tym jarze, |
| | krok zawiesiwszy jeno chwilę małą, |
| | i dalej odszedł po skalnym wiszarze. |
| 64 | Inny, co gardziel wskróś przebitą całą, |
| | a nos przecięty miał aż po brwi same |
| | i jedno ucho tylko mu zostało, |
| 67 | i co z innymi patrzył w cieniów bramę, |
| | pierwszy otworzyć usta się odważy |
| | całe szkarłatne, niby krwawą jamę, |
| 70 | mówiąc: - Ty, co cię wina nie oskarży, |
| | a com cię niegdyś znał jako Latyna, |
| | jeśli nie myli podobieństwo twarzy, |
| 73 | przypomnij imię Pier da Medicina |
| | i jeśli wrócisz tam, koło Vercelli, |
| | kędy łagodnie zniża się równina, |
| 76 | dwóm najmożniejszym powiedz, co siedzieli |
| | za moich czasów w pięknym grodzie Fano, |
| | ser Gwidonowi oraz Angiolelli, |
| 79 | że jeśli prawdą, co tu powiedziano, |
| | za sprawą zdrajcy, zawiązani w worki, |
| | z kamieniem w szyi na dno się dostaną. |
| 82 | Od brzegów Cypru po brzegi Majorki |
| | nie napotkano sroższego wyroku |
| | wśród zbójów zbrojnych w widły czy toporki, |
| 85 | albowiem zdrajca ów o jednym oku |
| | (co ziemię trzyma, iż wolałby taki, |
| | co tu jest, na czczo być onej widoku) |
| 88 | do siebie wezwie ich dla niepoznaki, |
| | potem uczyni tak, że już Focara |
| | nie strwoży onych, ni się da we znaki. |
| 91 | Ja zaś doń: - Niech się twoja chęć postara, |
| | jeśli chcesz, bym twą opowiedział mękę, |
| | wskazać mi, kto jest tamta smętna mara. |
| 94 | Ów potępieniec wtenczas podniósł rękę |
| | w lica jednego, co się w cieniu chowa, |
| | i prawie gwałtem otworzył mu szczękę |
| 97 | wołając: - Onci to jest, lecz niemowa, |
| | on, co wygnany rozproszył ze szczętem |
| | skrupuły, gdzie tkwi dusza cezarowa. |
| 100 | O, jakże wydał mi się trwogą zdjętym |
| | Kuriusz ów, co był taki śmiały w mowie, |
| | gdym go z językiem ujrzał oberżniętym!... |
| 103 | Jeden, co ręce miał ścięte w połowie, |
| | do góry podniósł te straszne kikuty, |
| | skąd mu na lica ciecze krew, i powie: |
| 106 | - Wspomnij też Mosca nędznego pokuty, |
| | co rzekł, niestety: Już się nie odstanie |
| | to, co się stało, ślepotą zakuty. |
| 109 | Jam to niezgody ziarno siał w Toskanię! |
| | - I śmierć we własne plemię - ja dodałem |
| | (zaiste bowiem stąd poszło wygnanie). |
| 112 | On zaś, ból z bólem łącząc, iż zbolałym |
| | zdał się już na wskróś, cierpiąc żal od nowa, |
| | odszedł jak smętny człek ogarnion szałem. |
| 115 | Jam został, patrząc, gdzie ciżba grobowa |
| | i coś ujrzałem, co bym, gdy dowody |
| | nie starczą, ubrać się nie ważył w słowa, |
| 118 | jeno, że nie mam w sumieniu przeszkody, |
| | przeto się w dobrej kompanii pomieszczę, |
| | ni, by mię wygnać z onej, są powody. |
| 121 | Ujrzałem tedy... zda się, widzę jeszcze... |
| | ciało bez głowy, jak szło, gdzie gromada |
| | wędruje cała w te mroki złowieszcze. |
| 124 | Głowa ucięta w rękach mu opada, |
| | co ją za włosy niósł, niby latarnię, |
| | ta zaś patrzyła i mówiła: - Biada! |
| 127 | Sam sobie świecił sobą; te męczarnie |
| | pojmie Bóg tylko, co klucz od nich chowa: |
| | w dwojgu był jeden, jeden dwóch ogarnie!... |
| 130 | Kiedy zaś doszedł do mostu, to głowa |
| | w górę wzniesiona została przez ramię, |
| | ażeby bliżej nas zabrzmiały słowa |
| 133 | takowe: - Spojrzyj ty z litością na mię, |
| | coś, sam żyw, między zmarłe przywędrował! |
| | Patrz, jestli w piekle męki gorszej znamię?... |
| 136 | Abyś dla świata wieść o mnie zachował, |
| | wiedz, żem jest Bertrand z Bornu, króla Jana |
| | grzeszny doradca, co syna buntował |
| 139 | przeciwko ojcu, jako zbuntowana |
| | Achitofela zdrożnymi podniety |
| | stała się niegdyś dusza Absalana. |
| 142 | Za to żem innych rozdzielał, niestety! |
| | własny mózg dzisiaj muszę oddzielony |
| | od pnia obnosić. O, gorzkie odwety!... |
| 145 | Tak we mnie wyrok niebios dopełniony. |
